อาหารสเปน มีความแตกต่างและหลากหลาย อาหารทะเลอุดมสมบูรณ์ มีความเป็นตัวของตัวเอง ได้รสชาติแบบสเปน แม้จะรับอิทธิพลอาหารชาติอื่นบ้างแต่ก็คงไว้รสชาติแบบสเปนเสมอ

จะว่ากันจริงๆ แล้ว ไม่ว่า! อาหารสเปน หรืออาหารท้องถิ่นของแต่ละชนชาติ มันจะมีวัฒนธรรมของตัวมันเองเสมอ วัตถุดิบก็มักจะใช้ สิ่งที่มี พืชหรือสัตว์จากผลผลิตทางการเกษตรภายในท้องถิ่น (จะว่าไป! แม้ประเทศไทยเอง เราก็จะเป็นวิถีการกินอยู่ที่แตกต่างกันอยู่บ้างในแต่ละภูมิภาค) แต่สำหรับประเทศสเปนแล้ว ด้วยภิมิประเทศที่ประกอบด้วยขุนเขาพาดผ่านตัวประเทศในทิศทางต่างๆ มากมาย ซึ่งจัดว่าเป็นกำแพงธรรมชาติที่ทำให้ การติดต่อสื่อสาร การขนส่งส่งระหว่างกันเป็นด้วยความยากลำบาก จะมีดีขึ้นก็ช่วงครึ่งปลายศตวรรษที่ 20 กันนี่เอง นี่เองเป็นเหตุผลว่าทำไม อาหารสเปน จริงมีความหลากหลายแตกต่างจากภูมิภาคหนึ่งไปสู่อีกภูมิภาหนึ่ง

หลายๆ เมนูอาหารสเปน ในยุกต์ปัจจุบันก็ยังคงรักษาไว้ซึ่ง วัตถุดิบ และ วิธีการปรุง ที่สืบทอดกันมาอย่างไม่เปลี่ยนแปลง แม้บางเมนูของอาหารสเปนจะสืบทอดกันมามากันเป็นสองร้อยถึงสามร้อยปีทีเดียว แต่ก็อย่างว่าการสื่อสารมันไร้พรหมแดน หลายๆ เมนูของอาหารสเปนก็ยังคงได้รับอิทธิพลมาจาก อเมริกา หรือ ยุโรป เช่นกัน แต่!  ก็ยังมีการปรับให้มีรสชาติแบบอาหารสเปนเสมอๆ (อย่าว่าไปนา! ขนาด KFC อาหารอินเตอร์ที่ กรุงเทพฯ และ เซี่ยงไฮ๊ เท่าที่ผมทานมายังมีรสชาติแตกต่างกันเลย) แต่ลักษณะที่เห็นได้ชัดและโดดเด่นสำหรับอาหารสเปนก็คือ ความสด และ รสชาติสไตล์สเปน

วัตถุดิบ & อาหารประจำท้องถิ่น

แม้ว่ากันว่าสเปนจะแบ่งเป็นหลายๆ ภูมิภาค เขต จังหวัด หลายๆ กลุ่มชาติพันธ์ และวัฒนธรรม แต่จริงๆ โดยทั่วไปแล้ว อาหารสเปนจะต้องมีวัตถุดิบหลักๆ อยู่สองตัวก็คือ น้ำมันมะกรอก และ กระเทียม อยู่เสมอ เอาเป็นว่าวันนี้เราลองมาดู วัตถุดิบ และอาหารประจำท้องถิ่นของชาวสเปนกันบ้างดีกว่า

• น้ำมันมะกอก ในสูตรอาหารสเปนจริงๆ อาจจะถูกเรียกว่า น้ำมันมะกอก (Olive Oil) หรือ ลาร์ด (Lard) สำหรับน้ำมันมะกอกบริสุทธิ์เราๆ คงรู้กันอยู่แล้วว่ามีราคาแพงจริงๆ สเปนได้ชื่อว่าเป็นผู้นำในการผลิตน้ำมันมะกอก และแหล่งผลิตน้ำมันมะกอกแหล่งใหญ่ๆ ของสเปนอยู่ทางภาคใต้ของสเปน
• แฮม (Ham) อาหารสเปนที่เรียกกันแบบภาษาสเปนว่า  jamón  จริงก็พึ่งรู้ว่า แฮม จัดเป็นอาหารยอดนิยมของชาวสเปน ดูๆ แล้วดูพวกเขาจะใส่ใจในเรื่องแฮมเอามากๆ ซะด้วย เราจะเห็นได้จากการที่ชาวสเปนยินดีและพร้อมที่จะจ่ายเสมอๆ สำหรับแฮมอร่อยๆ คุณภาพดีๆ มาดูกันว่าชาวสเปนคลั่งแฮมกันขนาดไหน ดูเหมือนจะมีการตั้งลัทธิหรือนิกายที่เกี่ยวกับแฮมกันเลยนี่แหละ เราจะเห็นกันว่าสเปนจะเป็นปลื้มกับแฮมเขามากซะจริง มากๆ จนถึงขนาดมีมิวเซี่ยมเกี่ยวกับแฮมซึ่งเรียกกันตามภาษาสเปนว่า museo de jamon เราสามรถเห็นแฮมประเภทต่างๆ ได้ในสเปน แต่ที่ที่เห็นกันทั่วไปคือแฮม  jamón serrano หรือแปลกันแบบตรงๆ ก็คือแฮมจากเทือกเขาครับ
• ปลาและอาหารทะเล สเปนเป็นประเทศที่ตั้งอยู่ในคาบสมุทร ไอบีเรียน  (Iberian Peninsula) ด้วยตัวประเทศถูกขนาบไปด้วยน้ำถึง 3 ด้าน จึงทำให้สเปนเป็นประทศที่อุดมไปด้วยอาหารทะเลสดๆ กุ้ง หอย ปูปลา นี่เองกระมังที่ทำให้เมนูอาหารทะเลอันเรื่องชื่อ มักจะเป็นเมนูอาหารทะเลจากสเปน ด้วยความอุดมสมบูรณ์ของอาหารทะเลนี่เองทำให้ชาวสเปนแทบจะทานอาหารทะเลเป็นอาหารประจำวันเลยทีเดียว
• เนยแข็ง (Cheeses) ว่ากันว่าเนยแข็งดีๆ นี่จะหาทานกันได้ที่สเปนกันนี่เอง เนยแข็งของสเปนนิยมทำมาจาก นมแกะ นมวัว นมแพะ หรือผสมกัน ที่สเปนมีเนยแข็งที่มีชื่อเสียงอยู่หลายตัวเช่น แมนเชโก (mancheg) จาก ลาแมนชา (La Mancha) หรือเนยแข็งรสชาติมันๆ เนื้อนุ่มอย่าง เททิลลา (tetilla) จาก กาลิเซีย (Galicia) ชาวสเปนนิยมใช้เนยแข็งทานเป็นอาหารว่างอย่างเช่น ทาป้า (tapa) หรือแม้แต่จะทานกับอาหารมื้อหนักหรือขนม
• ไส้กรอก (Sausage) อาหารสเปนอันขึ้นชื่ออีกตัวก็คือไส้กรอก และที่เป็นที่ขึ้นชื่อมากๆ ก็คือ ไส้กรอกโชริโซ (chorizo) เป็นไส้กรอกหมูที่มีส่วนผสมของพริกขี้หนูหรือพริกชี้ฟ้า ไส้กรอกโชริโซเองก็มีมากมายหลายชนิดตั้งแต่สดๆ เนื้อนุ่มไปจนถึงไส้กรอกรมควัน เราจะพบไส้กรอกชนิดต่างๆ ตามท้องตลาดทั่วไปในสเปน และชาวสเปนเองก็นิยมทำไส้กรอกไว้ทานเองในช่วงฤดูหนาว แขวนไว้ในห้องใต้ดินหรือห้องใต้หลังคาเพื่อทำให้แห้ง
• เนื้อวัว เนื้อแกะ และ เนื้อหมู โดยทั่วไปแล้วชาวสเปนนิยมทานเนื้อเหล่านี้ในเมนู ย่าง ปิ้ง หรือแม้แต่การผัดด้วยซอสต่างๆ เมนูย่างจะเป็นเมนูนิยมทานกันในวันหยุด หรือสำหรับตามเทศการสำคัญต่างๆ ของชาวสเปน
• ไข่ เหมือนชาวยุโรปทั่วๆ ไป ชาวสเปนนิยมทานไข่เป็นอาหารประจำวันเช่น ทอด หรือ ออมเลทแบบสเปนที่นิยมเรียกกันตามภาษาสเปนว่า ทอร์ทิลลา สเปโนลา (tortilla espanola) ไข่นิยมใช้เป็นส่วนประกอบอาหารในหลายๆ เมนูของอาหารสเปนเช่น สลัด หรือแม้แต่ขนมต่างๆ
• เนื้อไก่ เป็นที่นิยมของชาวสเปนและนิยมทานกันเป็นประจำ โดยนิยมทำกันเป็นเมนู ย่าง ผัด หรือที่นิยมกันมากๆ คือ สตูไก่
• ผลไม้ ชาวสเปนนิยมทานผลไม้เป็นอาหารว่าง หรือแม้การทานตบท้ายตามอาหารมื้อปกติ ในโต๊ะอาหารของชาวสเปนจะต้องมีถาดผลไม้วางอยู่เสมอๆ เมนูสลัดแบบง่ายๆ หรือผัดผักจะต้องมีทานกันเป็นประจำสำหรับชาวสเปน ผักที่เป็นที่นิยมมากๆ คือ มะเขือยาวสีม่วง และ บวบ
• พวกผลไม้เปลือกแข็ง สเปนจัดว่าเป็นผู้นำในการผลิต อัลมอนด์ (almond), เฮเซลนัท (hazelnut) และวอลนัท (walnut) เมนูขนมหวานของสเปนมักจะมีอัลมอนด์และนมเป็นส่วนผสมอยู่เสมอๆ เช่น เทอรอน (turron) ลูกกวดตังเมใส่อัลมอนด์ที่นิยมทานกันในช่วงวันคริสต์มาส หลายๆ สูตรอาหารที่มีจุดเริ่มแบบอาราบิคมักนิยมผสมด้วยอัลด์มอลบดอยู่เสมอๆ
• สมุนไพรและเครื่องเทศ  อาหารสเปนนิยมใช้ กระเทียม หัวหอม และสมุนไพรเช่น อาริกาโน (oregano), โรสแมรี่ (rosemary และ โหระพา สำหรับเป็นส่วนประกอบอาหาร แต่ที่นิยมและไม่เคยเลยที่จะขาดเลยก็คือ กะเทียม

วิถีการปรุงอาหารของชาวสเปน

อาหารสเปนอย่าง โคซิโด (Cocido), โอลลา (olla), โปเต (pote), กุยโซ (guiso),เอสโตฟาโด (estofado) หรือ เอสคูเดลลา (escudella) เป็นคำที่ใช้เรียกกันสำเมนูสตูของชาวสเปน ถึงแม้เมนูอาหารจานนี้จะทำให้เห็นความเป็นสเปนก็ตาม แต่สตูของชาวสเปนในแต่ละภูมิภาคก็จะมีลักษณะเป็นของตัวเองเช่นกัน นอกจากสตูของชาวสเปนแล้วยังมีเมนูอาหารสเปนอื่นๆ ในรูปแบบ ปิ้ง ย่าง หรือผัด แต่ผมแทบไม่เชื่อเลยว่าเมนูอาหารจานอบกับไม่เป็นที่นิยมสำหรับชาวสเปนเลย แม้ว่าชาวสเปนจนิยมเมนู ปิ้ง ย่าง เนื้อหมู เนื้อแกะ และเนื้อวัว ดังที่กล่าวมาก็ตาม